Jü forhistoori foon e SSW

Politiik foon e dånsche manerhäid 1864-1945

Di loonsdiilj Slaswik foon diling (Söödslaswik) lait önjt sööden foon et üülj dånsch hiirtuuchdoom Slaswik, wat ham foon e Kiningsäi (Kongeåen) önj e näide foon e stää Kolding eefter jü Ääder bai Ransborj tjüch. Dåt hiirtuuchdoom Slaswik wörd eefter e krich twasche Dånsch än Proisen/Ååstenrik 1864 foon da tjüsche beseet än 1867 as diilj foon jü prowins Slaswik-Holstiinj önj dåt kiningrik Proisen inroid.

Gliks eefter dåt Proisen dåt lönj 1864 beseet häi, as et dånsch politiisch årbe apnömen wörden. Jütids gäng et nuch ai am manerhäidepolitiik, ours am da inträse foon e mörhäid foon da inboogere. Da dånsche kandidoote heewe jütids en dütlik mörhäid foon da stime bai da woole föngen.

Jü dånsch politiik önj da tjüsche parlamente wörd tu en protästbewääging, wat iinj dåt unerkröögen foont dånsch dör da proisische åmte än jü ünoufhängihäid foont kiningrik Proisen stridet heet. Poliitekere heewe stridet foort kulturäl än seelschaplik äinweesen foon da dånsche önj e regjoon.

Deerma as jütids en sentråål grünseeting önjtstiinj wat e SSW-politiik foon diling nuch prääget: ünoufhängi foon politiische iideologiie gäng et am dåt kulturäl än seelschaplik äinweesen. Dåt rucht aw kulturäl identitäät laawet bit diling önj dåt besuners apfooten foon e SSW foon kulturäl brökedhäid wider.

Eefter hu iirtiinde wjarn da dånsche inboogere ai mör jü mörhäid önj Söödslaswik. Aw grün foon di jarste wråålskrich än di freeseferdråch foon Versailles (1919) wörd 1920 en följksoufstiming oufhüülen. Huum schölt oufstime, tu hum di nordlike diilj foon e prowins Slaswik-Holstiinj hiire schal.

Uk wan jü mörhäid foon da inboogere ham fort Tjüsch Rik önjschiiset heet, as jü politiisch årbe ai tu iinje ween. Dånsche bürgere heewe jam widere tu da woole apstale leetj än san uk kiiset wörden.

Eefter 1933 wus et ai mör sü ruch möölik politiisch tu årben. Jü manerhäid föng foon da nasjonåålsosjåålistiische laitere plåtse önj jare marionäte-gemiinderädje tudiilt. En grooten diilj foon e üülje årbe schölt hiimlik widere fjärt wårde. Maning foon da lait, wat önj e waderstånd wjarn, kömen önj da krichsiirnge üt de kris foon politiisch aktiiwe dånsche.

Efter e iinje foon e krich än e nazis, bloosmet et årbe foon e dånsch orientiirte politiikere wider ap. Bai e jarst demokratiisch wool 1946 kiiset jü inlönjsch mörhäid da kandidoote foon e söödslaswiksche feriin (SSV) än jü dånschorientiirt sosjååldemokratiisch partai önj Flansborj (SPF). Önj e stää Flansborj än önj maning gemiinde heewe da dånschorientiirte partaie jü absoluut mörhäid föngen. Bai e loondäiswool 1947 heet jü dånsche bewääging amenai 33% foon da stime önj e loonsdiilj Slawsik föngen.

Deerma da dånsche kandidoote uk da seelwie ruchte än möölikhäide as da oudre partaie fünj köön än am klååre räigle for e nai demokraati tu heewen, wörd ja foon e britische militäärregiiring awleed, en äin partai grüntuleede: di SSW.